Thông điệp chính
- Đề cập vấn đề quá mức và không kiểm soát được mồ hôi do thuốc.
- Các loại thuốc thường liên quan đến tăng tiết mồ hôi bao gồm thuốc ức chế Acetylcholinesterase, Opioid, Serotonin và Noradrenaline thuốc ức chế tái hấp thu, thuốc ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc và thuốc chống trầm cảm ba vòng.
- Tăng tiết mồ hôi có thể dẫn đến xấu hổ, giảm sự tự tin và cảm xúc. Cân nhắc hạ thấp hoặc thay đổi thuốc để kiểm soát tình trạng.
Bài viết này cung cấp tổng quan về tăng tiết mồ hôi do thuốc, các loại thuốc liên quan và cơ chế, đánh giá chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân tăng tiết mổ hôi tay.
Tăng tiết mồ hôi do thuốc
Tăng tiết mồ hôi là tình trạng đổ mồ hôi quá mức và không kiểm soát được 1 . Tăng tiết mồ hôi có thể được phân loại thành nguyên phát và không rõ nguyên nhân (vô căn) hoặc thứ phát do tình trạng bệnh lý tiềm ẩn, thuốc men hoặc các nguyên nhân khác 2.
Tăng tiết mồ hôi do thuốc là nguyên nhân phổ biến nhất gây tăng tiết mồ hôi thứ phát. Nó có thể ảnh hưởng đến bất kỳ bộ phận nào của cơ thể và có thể ở một bên, không đối xứng hoặc toàn thân. Tăng tiết mồ hôi không được điều trị có thể dẫn đến nhiễm trùng da, xấu hổ khi giao tiếp, giảm sự tự tin và đau khổ về mặt cảm xúc 3.
Cơ chế
Con đường điều hòa nhiệt duy trì nhiệt độ cơ thể, liên quan đến vùng dưới đồi, các trung tâm điều hòa nhiệt độ tủy sống, hạch giao cảm và mối nối eccrine-neuroeffector. Acetylcholine là chất trung gian quan trọng trong việc điều hòa nhiệt độ cơ thể và đổ mồ hôi. Thuốc tác động lên các con đường này và làm tăng sự truyền acetylcholine có thể làm tăng tiết mồ hôi 3,4
Bảng 1: Cung cấp các ví dụ về thuốc có thể gây tăng tiết mồ hôi và các cơ chế được đề xuất.
|
Loại thuốc |
Ví dụ |
Cơ chế |
|
Thuốc ức chế acetylcholinesterase |
Galantamine Rivastigmine |
Ức chế cholinesterase dẫn đến tăng nồng độ acetylcholine |
|
Opioid |
Codeine Fentanyl Morphine Oxycodone Tramadol |
Giải phóng histamine và sau đó là acetylcholine |
|
Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc |
Citalopram Escitalopram Fluoxetine Paroxetine |
Tác dụng của serotonergic đối với vùng dưới đồi hoặc tủy sống |
|
Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và noradrenaline |
Venlafaxine |
Tác dụng của serotonergic đối với vùng dưới đồi hoặc tủy sống |
|
Thuốc chống trầm cảm ba vòng |
Amitriptyline Clomipramine Dosulepin Imipramine |
Ức chế tái hấp thu Noradrenaline và kích thích thụ thể adrenergic ngoại vi. |
|
Thuốc ảnh hưởng đến chức năng nội tiết
|
Dexamethasone Hydrocortisone Prednisone Levothyroxine |
Giải phóng các loại hormone khác nhau ảnh hưởng đến vòng phản hồi điều tiết. |
Sự quản lý
Nếu nghi ngờ thuốc của bệnh nhân gây ra chứng tăng tiết mồ hôi, hãy cân nhắc giảm liều hoặc chuyển sang dạng thuốc giải phóng kéo dài. Các biện pháp dược lý và không dược lý (ví dụ, thuốc chống mồ hôi tại chỗ) có thể giúp giảm mức độ nghiêm trọng của triệu chứng 3. Nếu chứng tăng tiết mồ hôi nghiêm trọng và vượt quá lợi ích điều trị của thuốc, hãy ngừng thuốc và chuyển sang một loại thuốc thay thế ít có khả năng gây ra mồ hôi hơn 2,3.
Kết quả nghiên cứu tại Việt Nam
Trong một nghiên cứu được thực hiện trên 52 bệnh nhân tăng tiết mồ hôi tay đến điều trị tại khoa Lồng ngực mạch máu – Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, có độ tuổi trung bình là 24,80 ± 6,43 tuổi. Với tỷ lệ nam nữ là tương đương nhau. Hầu hết bệnh nhân trong nhóm độ tuổi lao động và học sinh/sinh viên và đa số bệnh nhân còn độc thân (80,77%) 5.
Chất lượng cuộc sống của bệnh nhân tăng tiết mồ hôi tay bị ảnh hưởng trên cả năm lĩnh vực trong cuộc sống. Trong đó, mức độ ảnh hưởng rất nhiều, gây khó chịu chiếm đa số: sinh hoạt (61,54%), lao động (90,38%), giao tiếp (86,54%), tâm lí (76,92%), hoàn cảnh đặc biệt (94,23%). Gần như đa số các bệnh nhân đều bị ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống trong cả 5 lĩnh vực 5.
Kết quả này tương đương với nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước. Từ đây có thể nhận thấy, bệnh nhân tăng tiết mồ hôi tay có chất lượng sống thấp và nhu cầu được điều trị hiệu quả đối với họ rất cao 5.
Tài liệu tham khảo
- Brackenrich J và Fagg C. 2022. Hyperhidrosis. Trong: StatPearls ngày 3 tháng 10 năm 2022. Địa chỉ: ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459227 (truy cập ngày 18 tháng 9 năm 2024).
- Baumgartner F. 2024. Hyperhidrosis. Trong: BMJ Best Practice 18 Tháng Một 2024. Địa chỉ: bestpractice.bmj.com/topics/en-gb/856 (truy cập ngày 30 tháng 9 2024).
- Ting SO và Oakley A. 2020. Tăng tiết kiệm nước do thuốc. Trong: DermNet Tháng Tư 2020. Địa chỉ: dermnetnz.org/topics/drug-induced-hyperhidrosis (truy cập 18 Tháng Chín 2024).
- Cheshire WP và Fealey RD. 2008. Tăng tiết dung do thuốc gây ra và giảm tiết mồ hôi: tỷ lệ mắc bệnh, phòng ngừa và quản lý. Drug Safety 31 (2): 109-26. DOI: 10.2165/00002018-200831020-00002 (truy cập ngày 18 tháng 9 năm 2024).
- Trần Thanh Vỹ, Hồ Tất Bằng và các cộng sự (2022), “Chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân tăng tiết mồ hôi tay”, Tạp chí Y học Việt Nam, Tập 512, Tháng 3, Số 2, trang 39 – 43.
