Dấu Ấn Ung Thư CA 15-3 (Chất chỉ điểm Ung Thư Vú)
1/ Tổng quan
Kháng nguyên ung thư CA 15-3 là phần protein quyết định kháng nguyên (epitope) của một glycoprotein xuyên màng lớn, có khối lượng phân tử khoảng 300 kDa, thuộc gia đình chất nhày (mucin), có tên là protein MUC1, được sinh tổng hợp từ gen MUC1. CA 15-3 còn được biết như là một mucin biểu mô đa hình hoặc kháng nguyên màng biểu mô, được phân bố nhiều ở vùng ngoại bào, màng tế bào và dịch bào. CA15-3 thường biểu hiện quá mức và bị glycosyl hóa một cách bất thường ở vùng ngoại bào trong ung thư vú.
Bình thường, CA 15-3 có thể tham gia vào sự kết dính tế bào bằng cách làm giảm mức độ chất nền (matrix) nằm giữa tế bào – ngoại bào và làm giảm các tương tác tế bào – tế bào. Điều này gợi ý rằng CA 15-3 và sự biểu hiện quá mức của nó có thể có mối liên quan nhân quả đến sự xâm lấn và di căn của ung thư.
2/ Xét nghiệm định lượng CA 15-3
Xét nghiệm chất chỉ điểm khối u CA 15-3 được sử dụng chủ yếu trong quá trình điều trị hoặc sau khi điều trị ung thư vú. Kết quả xét nghiệm giúp bác sĩ xác định hiệu quả điều trị ung thư hoặc phát hiện khối u tái phát sau khi điều trị. Đây là một xét nghiệm hữu ích để biết khối u phát triển, di căn hay giảm dần nhờ đáp ứng điều trị.
Ở người bị ung thư vú giai đoạn đầu hoặc có khối u nhỏ, xét nghiệm này ít hiệu quả do kết quả tăng ít hoặc không tăng. Do đó, xét nghiệm CA 15-3 không được sử dụng riêng lẻ để tầm soát ung thư vú ở những đối tượng có nguy cơ mà cần kết hợp với chẩn đoán hình ảnh như siêu âm hoặc MRI tuyến vú.
3/ Quy trình
Xét nghiệm CA 15-3 được thực hiện tương tự như những xét nghiệm máu thông thường. Kỹ thuật viên sẽ lấy máu của bệnh nhân, sau đó phân tích mẫu máu tại phòng xét nghiệm. Đây là một xét nghiệm dễ thực hiện, an toàn do chỉ cần lấy máu tĩnh mạch ngoại biên.
CA 15-3 được định lượng bằng phương pháp miễn dịch sandwich sử dụng công nghệ hóa phát quang hay điện hóa phát quang. CA 15-3 có trong mẫu thử đóng vai trò kháng nguyên được kẹp giữa hai kháng thể, kháng thể thứ nhất là kháng thể đơn dòng đặc hiệu kháng CA 15-3 đánh dấu biotin, kháng thể thứ hai là kháng thể đơn dòng đặc hiệu kháng CA 15-3 đánh dấu ruthenium (chất có khả năng phát quang) tạo thành phức hợp miễn dịch kiểu sandwich. Cường độ phát quang tỷ lệ thuận với nồng độ CA 15-3 có trong mẫu thử.
4/ Chỉ định
Xét nghiệm CA 15-3 thường dùng để theo dõi quá trình điều trị và khả năng tái phát của ung thư vú.
Ngoài ra sử dụng kết hợp với cận lâm sàng khác như siêu âm vú, MRI vú khi có dấu hiệu nghi ngờ ung thư vú như:
- Bầu ngực nổi u nhỏ hoặc sưng tấy khác thường.
- Núm vú tụt vào trong hoặc thay đổi hình dạng.
- Cảm giác đau nhẹ như kiến cắn trong vú.
- Vú căng tức khó chịu, đau do u xâm lấn.
- Núm vú tiết dịch (có thể có mùi hôi) hoặc chảy máu.
- Phát hiện u ở dưới nách hoặc vùng thượng đòn.
5/ Ý nghĩa kết quả
Nồng độ CA 15-3 nhỏ hơn 30 U/ml được xem là bình thường. Giá trị bình thường của CA 15-3 có thể thay đổi chút ít tùy thuộc vào phương pháp định lượng, hệ thống máy phân tích và các kít sử dụng của phòng xét nghiệm.
Nhưng kết quả bình thường không loại trừ khả năng bị ung thư vú. Có hơn 50% người bị ung thư vú giai đoạn sớm có nồng độ CA 15-3 bình thường, khoảng 20-25% trường hợp ung thư vú tiến triển nhưng không tăng CA 15-3 máu.
Mức CA 15-3 tăng cũng không đủ để khẳng định một người bị ung thư vú. Kết quả xét nghiệm CA 15-3 kể cả kết hợp với dấu ấn ung thư CEA đều cần kết hợp với tiền sử, thăm khám bệnh, chẩn đoán hình ảnh để các bác sĩ có thể chẩn đoán xác định.
Ở người bị ung thư vú, mức CA 15-3 càng cao cho thấy ung thư vú càng tiến triển và số lượng tế bào ung thư hiện diện càng lớn. Mức CA 15-3 cao nhất thường được thấy khi ung thư đã di căn đến xương hoặc gan.
Trong quá trình điều trị ung thư vú, nồng độ CA 15-3 tăng theo thời gian gợi ý người được điều trị không đáp ứng thuốc. Ở người đã điều trị ung thư vú, nồng độ CA 15-3 tăng cho thấy ung thư có thể đang tái phát.
Ngoài ra, CA 15-3 cũng có thể tăng trong một số trường hợp như ung thư phổi, ung thư nội mạc tử cung hay cổ tử cung, ung thư tụy, ung thư đại tràng, ung thư tiền liệt tuyến, ung thư buồng trứng, bệnh về gan, phụ nữ mang thai và cho con bú… tuy nhiên thường tăng không cao như ung thư vú.
Bệnh viện Đa khoa Hoàng Tuấn tự hào là cơ sở khám chữa bệnh cung cấp đầy đủ các xét nghiệm tầm soát dấu ấn ung thư đa dạng các cơ quan trên cơ thể, giúp ích cho việc tầm soát, chẩn đoán và điều trị sớm cho những bệnh nhân ung thư giai đoạn sớm.
Được phục vụ quý khách là vinh dự của chúng tôi !
Khoa Xét nghiệm – Bệnh viện Đa khoa Hoàng Tuấn
